Phạm Xuân Nguyên
(Viện Văn học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam)
TÓM TẮT
Nhật Bản đã có hai nhà văn được giải thưởng Nobel văn học: Yasunary Kawabata (1899-1972) nhận giải năm 1968 và Kenzaburo Oe (sinh 1935) nhận giải năm 1994. Nhật Bản hiện đang có một nhà văn gần đây luôn có mặt trong danh sách đề cử giải Nobel văn học: Haruki Murakami (sinh 1949). Các tác phẩm của Y. Kawabata và H.Murakami hầu hết đã được dịch ra tiếng Việt và được đón nhận nồng nhiệt. Trong khi đó K.Oe rất ít được biết đến ở Việt Nam. Trước khi ông nhận giải Nobel, ở Việt Nam chỉ có một tác phẩm của ông được dịch, và hầu như không ai biết đến tên tuổi ông. Sau khi giải Nobel văn học được trao cho ông, ở Việt Nam cũng chỉ có thêm một tác phẩm của ông được dịch, và rồi văn giới Việt Nam cũng không quan tâm lắm đến ông như đối với nhiều nhà văn được giải Nobel khác. Vì sao có hiện tượng đó? Bài viết thử tìm câu trả lời bằng việc phân tích khuynh hướng tư tưởng, đặc điểm nội dung và nghệ thuật trong sáng tác của Oe để lý giải tâm lý tiếp nhận văn học Nhật Bản ở Việt Nam trong trường hợp này. Đấy là vì K.Oe viết một thứ văn học Nhật Bản mang màu sắc phương Tây, trong khi Y.Kawabata viết văn học Nhật Bản với màu sắc Nhật Bản và H.Murakami viết văn học phương Tây mang màu sắc Nhật Bản. K.Oe khó đọc và khó hiểu cả đối với công chúng Nhật Bản. Từ đó tác giả đề xuất một sự phối hợp giữa phía phát (Nhật Bản) và phía nhận (Việt Nam) trong quá trình hợp tác dịch thuật văn học của hai nước.
TỪ KHÓA: Kenzaburo Oe, giải Nobel, dịch thuật, tiếp nhận văn học, Nhật Bản, Việt Nam
