Góp ý cho bài 'Samizdat, từ bao giờ và như thế nào? "

VH-NN – Sau khi đăng bài Samizdat, từ bao giờ và như thế nào? của tác giả Thụy Anh (nguồn: http://tiasang.com.vn/Default.aspx?tabid=115&CategoryID=41&News=5388), chúng tôi có nhận được góp ý của độc giả Anh Thư về nội dung bài báo. Nhận thấy góp ý này khá xác đáng nên chúng tôi xin đăng lại để bạn đọc tham khảo. 

Bài viết Samizdat, từ bao giờ và như thế nào? của tác giả Thụy Anh có những thông tin thú vị về một hiện tượng xuất bản ở Liên Xô (cũ) và Nga. Tuy nhiên, có một số sai sót về kiến thức trong bài xin được góp ý với tác giả (phần in nghiêng là trích trong bài viết của tác giả, ở dưới là các góp ý).

 

- Nhiều tác phẩm lớn của B. Pasternak, A. Solzhenitsyn, M.Bulgakov, O. Mandelshtam,… đều ra đời lần đầu bằng hình thức xuất bản này.

Phần lớn sáng tác thơ ca tiêu biểu của Pasternak được xuất bản đàng hoàng bởi các nhà xuất bản thời Nga hoàng và thời Xô viết, chỉ có tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago do có liên quan đến vấn đề chính trị, được xuất bản ở nước ngoài (Italia) trước khi xuất bản ở Nga (hiện tượng xuất bản ở nước ngoài này còn được gọi là “tamizdat” – nghĩa là “xuất bản ở bên đó”) (Lưu ý là đóng góp quan trọng hơn cả đối với văn học của Pasternak là thơ ca chứ không phải là tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago. Viện Hàn lâm Thụy Điển khi đề cử Pasternak cho giải Nobel – sự kiện dẫn đến bi kịch cuộc đời nhà thơ và sự nổi tiếng của tiểu thuyết Bác sĩ Zhivago ở phương Tây vì lý do chính trị hơn là vì nghệ thuật – cũng ghi nhận là “Vì những thành tựu lớn trong thơ ca hiện đại”). Trường hợp Mandelshtam cũng vậy (ông chết năm 1938, trước khi có cái gọi là “samizdat”, và tác phẩm của ông chủ yếu đã được xuất bản lúc sinh thời, từ năm 1913 đến giữa thập niên 30)

 

- Người ta vẫn hiểu nôm na rằng, sami (tự) – zdat (xuất bản) – là các tác giả tự xuất bản tác phẩm của mình

Samizdat là ghép từ hai thành phần: sam và izdat (chứ không phải là sami và zdat, zdat thì không có nghĩa gì cả, còn izdat là cách gọi tắt của izdatelstvo nghĩa là “việc xuất bản”, và phải định nghĩa samizdat là “phương thức xuất bản không chính thức, nằm ngoài kiểm duyệt”, chứ không phải “là các tác giả…”

 

- …nhà nghiên cứu Aleksandr Daniel kể một câu chuyện khá thú vị về trường hợp của nhà thơ L.N. Gumiliov (chồng cũ của nữ sĩ Akhmatova). Đầu những năm 70, Gumiliov là một trong những tác giả rất “hot” và luôn được xuất bản, thậm chí không bị cắt cúp lấy một dấu chấm. Thế nhưng, tác phẩm chính của ông là “Khởi nguyên nhân chủng học hệ sinh thái Trái đất” lại không được in. Bấy giờ, nhà thơ đưa tác phẩm đi “tự xuất bản”…

Người có tác phẩm “rất hot” đó chắc là nhà thơ Nikolai Gumilyov, chủ soái của phái thơ Đỉnh cao (akmeism) và là chồng đầu tiên (không nên gọi là “chồng cũ”) của nữ sĩ Anna Akhmatova. Ông đã chết từ năm 1921 rồi, không thể đưa tác phẩm đi “tự xuất bản” vào thập niên 1970 được. Daniel ở đây nói đến L.N. Gumilyov (1912 – 1992), con trai của Akhmatova với Nikolai Gumilyov (L.N. là viết tắt của Lev Nikolaevich, tức Lev con trai của Nikolai). Ông này không phải là nhà thơ, mà là một nhà sử học, dân tộc học và nhân chủng học. Tên cuốn sách của ông này cũng bị dịch sai, phải là “Nguồn gốc các tộc người và sinh quyển trái đất” (đây là một chuyên khảo về nguồn gốc các tộc người trên thế giới và mối tương tác của của họ với môi trường sống xung quanh)

 

 

Danh mục website