Tản mạn về từ Hán Việt: Sinh thì là chết? (phần 11.2)

             Tiếp theo bài viết "Tản mạn về từ Hán Việt - Sinh thì là chết? (phần 11.1)", phần này chú trọng vào các tương quan ngữ âm giữa các phương ngôn miền Nam Trung Quốc và tiếng Việt, Hán Việt/HV - dẫn đến một khả năng sinh thì là cách đọc *sin thì (thăng thì) - vết tích của đợt giao lưu ngôn ngữ vào thời từ điển Việt Bồ La/VBL ra đời (1651, *sin là âm đọc thời VBL). Vấn đề giao lưu ngôn ngữ này đã được ghi nhận nhiều lần trong loạt bài "Lẫn lộn n và l" và "Tản mạn về từ Hán Việt - áp dụng phiên thiết (phần 9)" trước đây. Cách dùng đậu hủ 腐 so với đậu phụ, tía (cha) so với đa 爹 như đã phân tích trong các bài viết trên cho thấy các mối liên hệ giữa giọng Mân Nam và tiếng Việt. Xem lại vài cách dùng vào thế kỷ XVII và XVIII trong tiếng Việt như Hoài Phố (faifo), Hoa Lang (falang ~ Franc), phỉ báng (uỷ, huỷ báng ~ xỉ báng), quái/quẻ, sốc/thốc và miến/mì; các dữ kiện ngôn ngữ này cho thấy tương quan giữa giọng Mân Nam và tiếng Việt hỗ trợ cho khả năng sinh thì là cách đọc *thăng thì (dạng này không có trong VBL nhưng "thăng thiên", "lên trời" thì lại có). Dấu hoa thị * dùng để chỉ âm cổ phục nguyên. Các chữ viết tắt trong bài này là LM (Linh Mục), TVGT Thuyết Văn Giải Tự (khoảng 100 SCN), NT (Ngọc Thiên/543), ĐV (Đường Vận/751), NKVT (Ngũ Kinh Văn Tự/776), LKTG (Long Kham Thủ Giám/997), QV (Quảng Vận/1008), Tập Vận (TV/1037/1067), CV (Chính Vận/1375), TVi (Tự Vị/1615), VB (Vận Bổ/1100/1154), VH (Vận Hội/1297), LT (Loại Thiên/1039/1066), CTT (Chính Tự Thông/1670), Tự Vị Bổ (TViB/1666), KH (Khang Hi/1716), HNĐTĐ (Hán Ngữ Đại Tự Điển/1986), Thiết Vận (ThV/601), Vận Kinh (VK/1161), VBL (từ điển Việt Bồ La, Dictionarium Annamiticum-Lusitanum-Latinum, Alexandre de Rhodes/1651). Các so sánh trong bài không có mục đích truy nguyên gốc Hán hay Việt (Cổ), để phân định nguồn gốc ta cần nhiều dữ kiện bổ túc cho thêm chính xác. Ngoài ra, phụ âm xát s/x- vẫn còn hiện diện cùng với phụ âm đầu lưỡi tắc /bật hơi th- cho cùng một số từ Hán Việt (ngữ căn) cho thấy khả năng đọc thăng là *sinh.