Trước nay, văn học dân gian đóng một vai trò rất quan trọng trong sự hình thành và phát triển nền văn học của dân tộc; nghĩa là sáng tác dân gian luôn là cơ sở nền tảng vững chắc và là cốt lõi của văn học thành văn, văn học viết... Việc nghiên cứu văn học dân gian của chúng ta trong nhiều thập kỷ qua vẫn không ngừng được tiến hành và phát triển; Văn học dân gian đã là đối tượng quan tâm của nhiều thế hệ các nhà khoa học và những thành tựu đạt được về lĩnh vực nghiên cứu này rất đáng ghi nhận. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu tiến trình phát triển của nền văn học dân gian trên cơ sở nghiên cứu sự ra đời của các thể loại văn học dân gian; Tiến hành việc phân loại và nhận diện các thể loại, xem xét đặc trưng và tính chất, nội dung và hình thức của chúng; Tìm hiểu mối quan hệ, ảnh hưởng giữa văn học dân gian và văn học thành văn trong từng giai đoạn, từng thời kỳ; Tìm hiểu mối quan hệ giữa văn học dân gian với văn nghệ dân gian và văn hoá dân gian, văn học và văn hoá học.
Nhìn chung, trong khoa nghiên cứu văn học dân gian và khoa nghiên cứu folklore, những vấn đề trên đã được đặt ra, song hầu như chưa được tiến hành đồng bộ và chuyên sâu, trong đó nhiều vấn đề mới chỉ là những bước gợi mở ban đầu.
Việc nghiên cứu tiến trình phát triển của văn học dân gian Việt Nam trên thực tế đã được xúc tiến thông qua việc xây dựng những bộ giáo trình về văn học dân gian; Có thể kể ra sau đây:
- Lịch sử văn học Việt Nam, tập I: Văn học dân gian. Giáo trình Đại học Sư phạm, 1961 (Bùi Văn Nguyên và nhiều tác giả biên soạn).
- Văn học dân gian Việt Nam, 1962. Giáo trình Đại học Tổng hợp (Đinh Gia Khánh - Chu Xuân Diên biên soạn).
- Văn học dân gian Việt Nam, 2 tập, 1972-1973. Giáo trình Đại học Tổng hợp (Đinh Gia Khánh - Chu Xuân Diên biên soạn).
- Văn học dân gian Việt Nam, 1990. Giáo trình Đại học Tổng hợp (Lê Chí Quế, Võ Quang Nhơn, Nguyễn Hùng Vĩ biên soạn).
- Văn học dân gian, 2 tập, 1990-1991 (Tập 1: Đỗ Bình Trị biên soạn, Tập 2: Hoàng Tiến Tựu biên soạn).
- Văn học dân gian Việt Nam, 1997 (Đinh Gia Khánh - Chu Xuân Diên - Võ Quang Nhơn biên soạn). Tái bản lần thứ 6, 2002.
Đồng thời là các chuyên luận của các nhà nghiên cứu như: Tìm hiểu tiến trình văn học dân gian Việt Nam, 1974 (Cao Huy Đỉnh) và Nghiên cứu tiến trình lịch sử văn học dân gian Việt Nam, 1978 (Đỗ Bình Trị) v.v...
Việc nghiên cứu các thể loại của văn học dân gian cũng được nhìn nhận song song với việc nghiên cứu tiến trình, với các chuyên luận như: Sơ bộ tìm hiểu những vấn đề của truyện cổ tích qua truyện Tấm Cám (1968) của Đinh Gia Khánh; Truyền thống anh hùng dân tộc trong loại hình tự sự dân gian Việt Nam (1971) của nhiều tác giả; Truyện cổ tích dưới mắt các nhà khoa học (1987) của Chu Xuân Diên; Thi pháp ca dao (1992, tái bản 2004) của Nguyễn Xuân Kính; Truyện Nôm, bản chất và thể loại (1993) của Kiều Thu Hoạch; Cổ tích thần kỳ người Việt - đặc điểm cấu tạo cốt truyện (1994) của Tăng Kim Ngân; Truyện ngụ ngôn Việt Nam và thế giới (thể loại và triển vọng) (1993) của Phạm Minh Hạnh; Những thế giới nghệ thuật ca dao (1998) của Phạm Thu Yến; Những đặc điểm thi pháp của các thể loại văn học dân gian Việt Nam (1999) của Đỗ Bình Trị; Thi pháp văn học dân gian (2000) của Lê Trường Phát; Truyện kể dân gian đọc bằng type và motif (2001) của Nguyễn Tấn Đắc v.v...
Việc nghiên cứu văn học dân gian các dân tộc thiểu số Việt Nam cũng được xúc tiến với nhiều bài viết xuất sắc. Những công trình nghiên cứu chuyên sâu được ra đời vào những năm 80 của thế kỷ XX. Văn học dân gian các dân tộc thiểu số Việt Nam được đưa vào bộ Lịch sử văn học Việt Nam (Nxb. Khoa học xã hội, 1980) và được xuất bản thành các chuyên khảo như: Văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam (trước Cách mạng tháng Tám 1945) của Phan Đăng Nhật (1981); Văn học dân gian các dân tộc ít người ở Việt Nam của Võ Quang Nhơn (1983) v.v... Truyện thơ và sử thi là hai thể loại của văn học dân gian các dân tộc đã được đặc biệt chú ý. Trong khoảng thời gian từ 1980 đến nay, đã ra đời một số các sưu tập và chuyên luận về truyện thơ và sử thi như: Truyện thơ Tày-Nùng (1964) của Nông Quốc Chấn; Truyện thơ Tày (1994-1995) của Triều Ân; Truyện thơ Tày. Nguồn gốc, quá trình phát triển và thi pháp thể loại (2004) của Vũ Anh Tuấn; Đẻ đất đẻ nước - sử thi Mường (1988) của Đặng Văn Lung, Vương Anh, Hoàng Anh Nhân; Sử thi thần thoại M’ Nông (1996) của Đỗ Hồng Kỳ; Sử thi Ê đê (1991) của Phan Đăng Nhật; Vùng sử thi Tây Nguyên (1999) của Viện Nghiên cứu Văn hoá dân gian; Nghiên cứu sử thi Việt Nam (2001) của Phan Đăng Nhật v.v...
Còn rất nhiều các công trình khác với nhiều vấn đề của văn học dân gian Việt Nam đã được đặt ra(1). Song tựu chung chúng tôi muốn lưu ý tới các vấn đề sau đây:
1. Việc ứng dụng một số phương pháp nghiên cứu văn học dân gian và văn hoá dân gian của các nước trên thế giới.
Từ nửa sau của thế kỷ XX, các nhà nghiên cứu văn học dân gian Việt Nam đã hết sức nỗ lực nhằm du nhập và giới thiệu các phương pháp luận nghiên cứu văn học dân gian nước ngoài, và ứng dụng vào việc nghiên cứu văn học dân gian Việt Nam. Trong khoảng vài thập kỷ, chúng ta về cơ bản được học tập và tham khảo những tác phẩm lý luận, những phương pháp nghiên cứu văn học dân gian nói riêng và folklore nói chung của các học giả nước ngoài, đặc biệt là các học giả Xô viết với những tên tuổi như Zirmunxki, Melêtinxki, Prốp, Riptin, Xakhanôp, Anhikin, Nôvicôva... Những tác phẩm của họ đã được dịch và giới thiệu ở Việt Nam như: Sáng tác thơ ca dân gian Nga, A.M. Nôvicôva (Nxb. Đại học và Trung học chuyên nghiệp, 1983); Nhân vật cổ tích thần kì. Xuất xứ của hình tượng, E.M. Melêtinxki (Nxb. Văn học phương Đông, Mátxcơva, Tài liệu dịch Viện Văn học); Phương pháp loại hình học trong văn học dân gian và mối liên hệ với các trường phái thế kỉ XIX, Lê Chí Quế (Tạp chí Văn hoá dân gian, số 3-1986); Quá trình hoàn thiện lí luận về loại hình học trong khoa văn học dân gian mácxít, Lê Chí Quế (Tạp chí Văn hoá dân gian, số 3-1987); Nghiên cứu cấu trúc và nghiên cứu lịch sử về truyện cổ tích thần kì, Prốp (Tạp chí Văn hoá dân gian, số 3-1989); Cuốn “Những căn rễ lịch sử của truyện cổ tích thần kì” của Prốp và ý nghĩa của nó đối với việc nghiên cứu hiện nay của truyện cổ tích, V.I. Eremina (Tạp chí Văn hoá dân gian, số 1-1991); Lý thuyết hình thái học của V.Ia. Prốp và truyện cổ tích thần kỳ của người Việt (Trần Đức Ngôn, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 3-1991); Các trường phái nghiên cứu truyện cổ dân gian trên thế giới, Jan-Ojvind Swahn (Tạp chí Văn học, số 1-1996); Hình thái học truyện cổ tích và “Những căn rễ lịch sử của truyện cổ tích thần kỳ”, Tuyển tập V.Ia. Prốp (Nxb. Văn hoá dân tộc và Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, H, 2003-2004)...
Những tác phẩm lý luận của các tác giả nói trên đã có một tác động to lớn giúp các nhà nghiên cứu văn học dân gian Việt Nam nhìn nhận các tác phẩm văn học dân gian từ trạng thái tĩnh sang trạng thái động, từ một chiều tới đa chiều, từ một nghĩa trên văn bản ghi chép đến nhiều nghĩa trong đời sống tồn tại thực của tác phẩm. Đội ngũ các nhà nghiên cứu văn học dân gian trước đây từ một vài tên tuổi như Nguyễn Văn Ngọc, Vũ Ngọc Phan, Nguyễn Đổng Chi… Sau vài chục năm họ đã đông đảo về số lượng, nâng cao về chất lượng và trình độ, trong đó có nhiều người có học hàm, học vị được đào tạo từ nước ngoài (Nga và các nước châu Âu, Mỹ v.v...) và hiện nay được đào tạo chủ yếu ở trong nước. Bằng những phương pháp nghiên cứu mới, cập nhật họ đã có được những công trình, những chuyên luận khoa học đóng góp cho khoa nghiên cứu văn học dân gian, tạo cho chuyên ngành này có được những khởi sắc mới(2).
2. Mối quan hệ giữa văn học dân gian và folklore.
Trong những thập niên gần đây, đã diễn ra sự thay đổi mạnh mẽ trong nghiên cứu văn học dân gian nước ta, do có sự mở rộng trong quan niệm về văn học dân gian trong mối quan hệ với văn hoá dân gian, với folklore. Các nhà nghiên cứu và giảng dạy văn học dân gian Việt Nam đã không chỉ đơn thuần tập trung nhìn nhận yếu tố ngôn từ của tác phẩm dân gian mà chú ý tới các yếu tố phi ngôn từ khác, các điều kiện tồn tại, diễn xướng trong đời sống văn hoá của nó, đặt tác phẩm văn học dân gian trong quan hệ với văn hoá dân gian. Hướng tiếp cận các tác phẩm văn hoá dân gian theo folklore học bao gồm các phương diện như ngữ văn dân gian, nghệ thuật dân gian, tri thức dân gian, tín ngưỡng, phong tục và lễ hội. Cách tiếp cận này mang tính tổng thể của văn hoá học. Nhiều công trình lí luận của ngành folklore đã được xuất bản, góp phần làm rõ mục đích, đối tượng nghiên cứu và nhiệm vụ đặt ra đối với khoa nghiên cứu folklore. Đó là các công trình như: Văn hoá dân gian - những lĩnh vực nghiên cứu (Nhiều tác giả, Viện Văn hoá dân gian, Nxb. Khoa học xã hội, 1989); Văn hoá dân gian - những phương pháp nghiên cứu (Nhiều tác giả, Viện Văn hoá dân gian, Nxb. Khoa học xã hội, 1990); Trên đường tìm hiểu văn hoá dân gian (Đinh Gia Khánh, Nxb. Khoa học xã hội, 1989); Quan niệm về folklore (Ngô Đức Thịnh chủ biên, Nxb. Khoa học xã hội, 1990); Dẫn luận nghiên cứu folklore Việt Nam (Vũ Ngọc Khánh, Sở Giáo dục Thanh hóa xuất bản, 1991); Văn hóa dân gian mấy vấn đề phương pháp luận và nghiên cứu thể loại (Chu Xuân Diên, Nxb. Giáo dục, 2001).
Những phương pháp luận nghiên cứu folklore như chức năng luận, cấu trúc luận, phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp v.v.. được đặc biệt chú ý và được giới thiệu bởi những nhà nghiên cứu văn học dân gian thuộc thế hệ được đào tạo ở một số nước như Mỹ, Pháp, Nhật, úc v.v.. Trên Tạp chí Văn học, Tạp chí Văn hoá dân gian đã đăng những bài viết giới thiệu những phương pháp nghiên cứu folklore ở các nước phương Tây và sự ứng dụng các phương pháp đó ở Việt Nam. Đấy là những bài như: Những bước tiến mới của lý luận nghiên cứu văn hoá dân gian trong những năm qua (Nguyễn Thị Huế, Tạp chí Văn học, số 2-1994); Quan niệm mới về folklore và quá trình văn bản hoá ở Hoa Kỳ (Nguyễn Thị Hiền, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 4-1999); Một số phương pháp nghiên cứu folklore ở phương Tây (Nguyễn Thị Hiền, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 3-2000); Tái định hướng thể loại folklore (Trần Thị An, Tạp chí Nghiên cứu Văn học, số 1-2005) v.v... Trong đó các tác giả đã giới thiệu những phương pháp nghiên cứu folklore như: Phương pháp khôi phục lại lịch sử của anh em Grim; Phương pháp thần thoại Anh thế kỷ XIX của Max Muller; Tiến hoá luận của Edward Taylor, Andrew Lang; Phương pháp lịch sử - địa lý Phần Lan; Phương pháp nghiên cứu folklore theo hệ tư tưởng; Chức năng luận; Phân tâm học; Cấu trúc luận; Phương pháp tiếp cận folklore theo bối cảnh diễn xướng v.v...
Trong khi ra đời khoa nghiên cứu văn hoá dân gian (folklore học) thì khoa nghiên cứu văn học dân gian với qui phạm riêng của mình vẫn tồn tại - văn học dân gian vừa là đối tượng nghiên cứu, giảng dạy ở trường phổ thông, trường Đại học, vừa được nghiên cứu ở các Viện nghiên cứu với tư cách là một thành tố của văn học dân tộc (như ở Viện Văn học) và vừa với tư cách là một thành tố của văn hoá dân gian (như ở Viện Nghiên cứu Văn hoá dân gian, nay là Viện Nghiên cứu Văn hoá)(3).
Đó là lý do tồn tại của khoa nghiên cứu văn học dân gian.
3. Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết:
Trên Tạp chí Văn học nay là Tạp chí Nghiên cứu Văn học, Tạp chí Văn hoá dân gian, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật và một số các tạp chí chuyên ngành khác, một số bộ giáo trình ở bậc đại học, một số chuyên luận… các nhà khoa học đã có những bài viết, những chương viết đề cập đến từng khía cạnh của những vấn đề trên. Nhưng phần lớn các công trình còn giới hạn ở những phạm vi nhất định. Chẳng hạn, vấn đề quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết, nhiều tác giả của nhiều bài viết thường mới chỉ quan tâm chú ý nhiều đến những dấu hiệu tồn tại vật chất của hình thức của ngôn ngữ văn học dân gian trong các tác phẩm văn học. Đó là việc nghiên cứu xem xét về cách sử dụng tục ngữ, ca dao, dân ca, sử dụng các mô típ, hình ảnh của tác phẩm văn học dân gian vào các sáng tác của các nhà văn v.v... Thí dụ như những bài viết sau đây: ảnh hưởng qua lại giữa Truyện Kiều và thơ ca dân gian (Vũ Ngọc Phan, Tạp chí Văn học, số 12-1965); Bàn về yếu tố dân gian trong Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ (Bùi Văn Nguyên, Tạp chí Văn học, số 11-1968); Thể lục bát từ ca dao đến Truyện Kiều (Nguyễn Văn Hoàn, Tạp chí Văn học, số 1-1974); Nguyễn Đình Chiểu và văn học dân gian (Đặng Văn Lung, Tạp chí Văn học, số 4-1982); Tìm hiểu những hình thức biểu hiện của tục ngữ, ca dao, dân ca trong thơ ca Việt Nam hiện đại (Võ Quang Trọng, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 3-1987); Một vài đặc điểm của truyện cổ tích văn học trong mối quan hệ với thể loại truyện cổ tích dân gian (Võ Quang Trọng, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 2-1995); Vai trò của truyện kể dân gian đối với sự hình thành các thể loại tự sự trong văn học Việt Nam (Kiều Thu Hoạch, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 1+2/1998); Ảnh hưởng của thần thoại và cổ tích trong cách xây dựng nhân vật văn xuôi hôm nay (Bùi Thanh Truyền, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 5-2001) v.v...
Những bài viết này đã chỉ ra được những biểu hiện mang tính quy luật, tính hệ thống của những thể loại, của những tác phẩm cụ thể, thể hiện sự ảnh hưởng của văn học dân gian tới văn học thành văn từ văn học của thời kỳ cổ điển, trung đại đến văn học hiện đại. Tuy nhiên vẫn còn thiếu những bài viết mang tính khái quát, những vấn đề thuộc về lý luận và phương pháp luận nghiên cứu mối quan hệ giữa văn học thành văn và văn học dân gian cần được tiếp tục xem xét một cách hệ thống. Đó là những vấn đề như xác định văn học dân gian đóng vai trò như thế nào trong việc xây dựng môi trường cụ thể của tác phẩm văn học; vấn đề nhân vật người kể chuyện dân gian trong tác phẩm văn học dân gian với vai trò người kể chuyện trong các tác phẩm văn học hiện đại; vấn đề phong cách và cấu trúc của các thể loại văn học dân gian đã ảnh hưởng đến phong cách và cấu trúc các tác phẩm văn học ra sao v.v(4)…
4. Việc giảng dạy văn học dân gian trong nhà trường
Việc giảng dạy văn học dân gian trong nhà trường chính là công việc tổng kết, giới thiệu các thành tựu nghiên cứu đã có để truyền đạt lại cho lớp lớp các thế hệ học sinh, sinh viên. Công việc không đơn giản chút nào và công việc này đã luôn luôn đòi hỏi phải kết hợp chặt chẽ với việc nghiên cứu cơ bản về văn học dân gian, cập nhật những thông tin mới nhất để đưa vào bài giảng về văn học dân gian. Với việc giảng dạy văn học dân gian trong nhà trường, cùng với các bộ giáo trình, trong từng thời điểm khác nhau đã phản ánh sự bức thiết, những đòi hỏi của một khoa học chuyên ngành. Về cơ bản, việc giảng dạy một mặt dựa vào các giáo trình, song mặt khác cũng luôn luôn mới hơn, cập nhật hơn so với giáo trình, nhất là trong các chương trình, các đề tài hướng dẫn, đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ trong các trường đại học hiện nay.
Việc quan niệm văn học dân gian đồng nhất về bản chất với văn học thành văn chỉ xảy ra ở những giai đoạn giảng dạy đầu tiên ở bậc Đại học vào những năm 60 của thế kỷ XX, bởi đây là quan niệm của những nhà nghiên cứu văn học dân gian có xuất phát điểm từ việc nghiên cứu văn học viết(5).
Với những bộ giáo trình về văn học dân gian Việt Nam như vừa kể ở trên đã dần đưa đến một quan niệm, một hình dung ngày một rõ nét hơn về sự phát triển, về một tiến trình lịch sử của nền văn học dân gian Việt Nam. Nếu như đối với các nhà biên soạn giáo trình của Đại học Sư phạm những năm 60 của thế kỷ XX việc đánh giá, phân tích tác phẩm văn học dân gian vốn được xuất phát từ việc nghiên cứu văn học viết; thì đến các nhà biên soạn giáo trình Đại học của những năm 70, hệ thống quan niệm về văn học dân gian đã được đổi mới, văn học dân gian đã được xác định bởi những đặc trưng quan trọng, khác về bản chất so với văn học viết. Cụ thể như trong bộ giáo trình Văn học dân gian của Đại học Tổng hợp 1972-1973, đặc trưng của văn học dân gian được chỉ ra là: Văn học dân gian là hình thức của nghệ thuật không chuyên; Tính nhiều chức năng của văn học dân gian; Quan hệ của văn học dân gian với hoạt động thực tiễn; Môi trường sinh hoạt của văn học dân gian; Tính truyền miệng của văn học dân gian; Tính nguyên hợp về loại hình của văn học dân gian; Tính tập thể của văn học dân gian v.v... Các nhà biên soạn giáo trình đặt khái niệm văn học dân gian trong mối liên hệ và sự phân biệt với khái niệm “văn hoá dân gian”, khái niệm “văn nghệ dân gian”. Đồng thời khẳng định quan điểm “giữa thành phần ngôn ngữ với các thành phần nghệ thuật khác trong nội bộ văn học dân gian có mối quan hệ hữu cơ hết sức chặt chẽ, khiến cho văn học dân gian có vị trí đặc biệt trong nền văn hoá dân gian và trong hệ thống các loại hình nghệ thuật”(6).
Những quan điểm xác định văn học dân gian có tính độc lập, có đặc trưng, bản chất riêng, phân biệt với văn học viết đã đem đến sự cải tiến về phương pháp và nội dung giảng dạy văn học dân gian trong nhà trường và đặc biệt là ở bậc Đại học bắt đầu từ những năm 70 của thế kỷ XX.
Cuối những năm 80 đầu những năm 90 của thế kỷ XX, hầu hết các bộ giáo trình văn học dân gian đã ngày càng bổ sung và hoàn thiện hệ thống lý luận về văn học dân gian. Văn học dân gian được nhìn nhận sâu sắc hơn bằng việc phân kỳ những giai đoạn phát triển (tất nhiên với những khoảng thời gian lớn), bằng việc xác định hệ thống các thể loại, bằng việc đặt văn học dân gian trong mối quan hệ tổng thể với văn hoá dân gian, bằng việc mở ra bộ môn nghiên cứu văn học dân gian các dân tộc ít người trong khoa nghiên cứu văn học dân gian, phản ánh sự phong phú và đa dạng của nền văn học đa dân tộc Việt Nam v.v...
Quan điểm đặt văn học dân gian trong mối liên quan chặt chẽ với văn nghệ, văn hoá dân gian và đời sống thực tiễn đã giúp đưa các yếu tố văn hoá khác (như âm nhạc, nhảy múa, diễn xướng, tâm linh…) ngoài yếu tố ngôn từ vào bài giảng. Đây chính là việc giảng dạy văn học dân gian được đặt trong tổng thể văn hoá dân gian, đã tạo ra sự đổi mới quan trọng và nhằm đem đến một hiệu quả mới trong giảng dạy, học tập.
*
Trên đây là một số vấn đề mà khoa nghiên cứu văn học dân gian trong mấy chục năm qua đã đặt ra và đang có những bước trải nghiệm. Lịch sử của khoa nghiên cứu văn học dân gian đã qua một thời gian dài với nhiều giai đoạn phát triển. Đội ngũ những người làm công tác nghiên cứu văn học dân gian chắc chắn sẽ ngày càng có điều kiện tiếp cận được những phương pháp nghiên cứu tiên tiến, mang tính thời đại và cập nhập với thế giới để nghiên cứu văn học dân gian một cách hiệu quả hơn, khai thác và phát huy những mặt tích cực của văn học dân gian đối với văn học dân tộc, khẳng định vai trò và vị trí của văn học dân gian trong nền văn hóa nước nhà.
Sự ra đời của khoa nghiên cứu văn học dân gian, nghiên cứu văn hoá dân gian với tư cách một ngành khoa học độc lập chuyên sâu là thành tựu quan trọng và là bước tiến của khoa học xã hội thế kỷ XX. Ngành nghiên cứu văn học dân gian đã đạt được những thành tích đáng kể về mọi mặt: sưu tầm, nghiên cứu, giảng dạy và đào tạo đội ngũ... hàng nghìn tác phẩm văn học dân gian của các dân tộc Việt Nam thuộc các thể loại đã được sưu tầm và xuất bản, hàng trăm các công trình nghiên cứu, các bài báo xuất sắc đã được công bố, hàng chục bộ giáo trình (Cao đẳng và Đại học) về văn học dân gian đã được biên soạn.
Có thể nói, trong những thập kỷ qua, công việc nghiên cứu và giảng dạy văn học dân gian đã có một quá trình tìm tòi đổi mới không ngừng với nội dung ngày càng phản ánh đúng đắn đặc trưng, tính chất và tiến trình phát triển của văn học dân gian Việt Nam. Với nhu cầu nghiên cứu hiện nay, khoa nghiên cứu văn học dân gian tiếp tục phát huy những thành tích đã đạt được và sẽ còn phát triển hơn nữa với những định hướng như: Đổi mới phương pháp nghiên cứu, xây dựng tư tưởng học thuật để tiếp cận đối tượng được tốt hơn, nhận rõ thực trạng để giải quyết đúng đắn các vấn đề đang đặt ra cho văn học dân gian, nhằm đạt tới những kết quả mới trong việc nghiên cứu văn học và văn hoá dân gian Việt Nam./.
PGS.TS Nguyễn Thị Huế
Phòng Văn học dân gian - Viện Văn học
_______________
(1) Xin xem: Một thế kỷ sưu tầm, nghiên cứu văn hoá văn nghệ dân gian (Nhiều tác giả), Nxb. Văn hoá thông tin, H, 2001.
(2) Nguyễn Xuân Kính: Nghĩ về công tác lý luận và nghiên cứu văn học dân gian, Tạp chí Nghiên cứu Văn học, số 1-2005, tr.105.
(3) Nguyễn Xuân Đức: - “Cần có một cách tiếp cận thích hợp đối với văn học dân gian”, trong sách Những vấn đề thi pháp văn học dân gian, Nxb. Khoa học xã hôi, H, 2003.
- “Cần đặt lại vấn đề khoa học luận văn học dân gian”, trong sách Thông báo văn hoá dân gian 2003, Nxb. Khoa học xã hội, H, 2004.
(4) Võ Quang Trọng: Vai trò của văn học dân gian Việt Nam trong văn xuôi hiện đại Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội, H, 1997.
(5) Trần Đức Ngôn: “Thế kỷ XX - văn học dân gian trong nhà trường xã hội chủ nghĩa”, trong sách Một thế kỷ sưu tầm, nghiên cứu văn hoá văn nghệ dân gian, Sđd, tr.328.
(6) Đinh Gia Khánh, Chu Xuân Diên, Võ Quang Nhơn: Văn học dân gian Việt Nam, tái bản lần thứ 6, Nxb. Giáo dục, H, 2002, tr.8.
Tạp chí Nghiên cứu Văn học số 1/2006