Đọc tác phẩm dưới góc độ ký hiệu học

In bài này

1.    Thử đọc Chí Phèo[1]

1.1.   Mỗi tác phẩm văn học đều là một hiện tượng hết sức phức tạp. Nó liên quan và chịu sự tác động của cả một hệ thống những nhân tố đa dạng, đan chéo nhau, từ thẩm mỹ, tâm lý đến ngôn ngữ học, ký hiệu học… Vì thế, sẽ là không tưởng và siêu hình nếu như có ý định  xuất phát chỉ từ một góc độ thuần túy nào đó, coi như một chìa khóa vạn năng và duy nhất để tìm hiểu và phân tích một tác phẩm văn học. Tuy nhiên, cần thiết đi sâu nghiên cứu và tìm hiểu khả năng của từng phương pháp tiếp cận.

Trong phần này, thông qua truyện ngắn Chí Phèo, chúng tôi thử đi sâu phân tích cấu trúc một truyện ngắn dưới góc độ ký hiệu học, tìm ra chiều sâu của tác phẩm đó.

Trong một tác phẩm văn học, thường có thể tìm ra những đơn vị ký hiệu được lặp lại một cách có hệ thống, xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, thể hiện sự phát triển lô gích nội tại của nó. Một khi những ký hiệu này được ngôn từ hóa thì người đọc có thể nhận thức được nội dung  ký hiệu  thông qua vỏ ngôn từ của nó, do đó có thể có những cách hiểu khác nhau về  chiều sâu hàm ý  trong một tác phẩm. Như vậy, cần phát hiện được bản chất nội dung của các từ ngữ – chuỗi các ký hiệu làm nên các yếu tố tạo nghĩa – trong một tác phẩm.

 



[1] Phần này mở rộng bài đã đăng trong Kiến thức ngày nay, số 44 (tháng 9.1990)

Xin xem toàn văn ở tập tin đính kèm./.