Nguyễn Lộ Trạch di văn - Nghiên cứu và khảo dịch

Tác giả: Mai Cao Chương - Đoàn Lê Giang (Biên soạn và dịch)

Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, năm 2023, Tủ sách Di sản văn hóa Việt Nam

Trích Lời giới thiệu:

Trong số những nhà trí thức yêu nước Việt Nam cuối thế kỉ XIX, Nguyễn Lộ Trạch hiện lên như một ngôi sao sáng bên cạnh nhà canh tân Nguyễn Trường Tộ. Ông được nhắc đến sớm nhất trong những tác phẩm chữ Hán của Nguyễn Thượng Hiền, Trương Gia Mô, Phan Bội Châu. Là bạn, đồng thời là những người chịu ảnh hưởng của Nguyễn Lộ Trạch, các ông đánh giá rất cao nhiệt tình yêu nước và nhãn quan chính trị của Nguyễn Lộ Trạch.

Nguyễn Lộ Trạch không làm quan, sáng tác văn chương của ông không có nhiều. Sự nghiệp lớn nhất của Nguyễn Lộ Trạch là viết các bản điều trần. Điều trần theo nghĩa cổ là từ chỉ các văn bản như tấu nghị, sách luận, thư từ dâng lên triều đình trình bày một vấn đề gì đó về quốc kế dân sinh, đặc biệt là vấn đề canh tân đất nước, ví dụ như: điều trần của Nguyễn Trường Tộ, Đặng Huy Trứ, Nguyễn Hiệp,... Với ý nghĩa đó, tập sách này giới thiệu các bản điều trần của Nguyễn Lộ Trạch bao gồm: Thời vụ sách thượng – hạ, thư gửi lên cho các đại thần, bài luận Thiên hạ đại thế luận và các thơ văn khác. Tất cả các tư liệu ấy được tập hợp đầy đủ trong tập tư liệu chữ Hán Kỳ Am Nguyễn Lộ Trạch di văn, nên công trình này ngoài phần giới thiệu tiểu sử, phân tích những đóng góp của Nguyễn Lộ Trạch thì chủ yếu là giới thiệu văn bản, dịch, chú thích Kỳ Am Nguyễn Lộ Trạch di văn.