Sáng ngày 8/01/2024, Chi hội Văn nghệ dân gian - Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG-HCM đã tổ chức buổi sinh hoạt khoa học với chủ đề "Lịch sử phát triển và hiện trạng của loại hình nhạc đờn ca tài tử Nam Bộ" do TS. Lê Hồng Phước - Phó Trưởng khoa Ngữ Văn Pháp trình bày với sự hỗ trợ phần nhạc cụ của NSUT. Văn Hai.
Đầu tiên, TS. Lê Hồng Phước nhấn mạnh, buổi sinh hoạt học thuật này thêm phần ý nghĩa vì cũng nhân kỉ niệm 10 năm Đờn ca tài tử được UNESCO ghi tên vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện Nhân loại.
Liên quan đến nội dung buổi tọa đàm, TS. Lê Hồng Phước đã lược lại lịch sử hình thành và phát triển của đờn ca tài tử Nam Bộ. TS. Lê Hồng Phước đã đi sâu phân tích cái hay, cái đẹp của Đờn ca tài tử có đờn ca minh hoạ cùng với NSUT. Văn Hai. Tiếp theo đó, diễn giả đã khái quát sự hình thành của Cải lương trên cơ sở của Đờn ca tài tử, Hát Bội và sự tiếp biến văn hoá từ kịch nghệ của Pháp.
Tuy nhiên dù có lịch sử phát triển chỉ hơn 100 năm, nhưng do thiếu tư liệu nên hiện Đờn ca tài tử còn nhiều điểm còn chưa được rõ ràng hoặc chưa được nghiên cứu tới nơi tới chốn. Có một tín hiệu vui là những năm gần đây, trong nhiều luận văn, luận án ở các trường đại học, Đờn ca tài tử và Cải lương bắt đầu được quan tâm và nghiên cứu dưới nhiều góc nhìn khác nhau ở nhiều ngành học khác nhau: lịch sử, ngôn ngữ, văn hoá học, văn học.. Điều đó góp phần không nhỏ cho việc nghiên cứu Đờn ca tài tử và Cải lương, TS. Lê Hồng Phước nhấn mạnh.
Nói về thực trạng của Đờn ca tài tử, TS. Lê Hồng Phước nhấn mạnh một chữ “thiếu”: thiếu người chơi đờn, thiếu người ca đúng chất tài tử. Vì thế, cần có định hướng và chính sách đãi ngộ từ phía nhà nước để hỗ trợ lực lượng truyền nghề và đào tạo thế hệ kế thừa.
TS. Lê Hồng Phước cảnh báo hiện tượng “tam sao thất bản” trong lĩnh vực Đờn ca tài tử - Cải lương. Hiện tượng này ngày càng mạnh vì sự truyền tải thông tin quá dễ dàng ở thời đại Internet, và diễn ra ngay trong giới học thuật. TS. Lê Hồng Phước cũng nhấn mạnh, hiện tại có người vẫn còn chưa phân biệt được người làm công tác nghiên cứu, lý luận phê bình và người trực tiếp hành nghề. Đồng thời, TS. Lê Hồng Phước cảnh báo hiện trạng “trộn tài tử với cải lương” đang diễn ra ở các câu lạc bộ Đờn ca tài tử và ngay cả ở các nhà đài. Một hiện trạng khác cũng đáng lo ngại mà TS. Lê Hồng Phước nêu lên đó là nguy cơ thất truyền 20 bài bản tổ của Đờn ca tài tử .
Cuối cùng TS. Lê Hồng Phước nhấn mạnh, người nghiên cứu Đờn ca tài tử - Cải lương cần nghiêm túc về mặt khoa học, cần tôn trọng việc “tư liệu tới đâu thì nói tới đó”; còn đối với tuổi trẻ, việc yêu hay không yêu Đờn ca tài tử - Cải lương đó là thuộc về sở thích cá nhân, nhưng mỗi người cần có trách nhiệm với việc bảo tồn bản sắc văn hoá, trong đó có việc bảo tồn và phát huy Đờn ca tài tử - Cải lương.
Buổi sinh hoạt khoa học của Chi hội Văn nghệ dân gian được nhiều sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh cùng các nhà nghiên cứu yêu thích loại hình Đờn ca tài tử đến tham dự. Buổi sinh hoạt là hoạt động mở đầu cho chuổi hoạt động của chi hội trong năm 2024.
TS. Lê Hồng Phước tốt nghiệp Tiến sĩ ngành lịch sử văn hoá tại Pháp, chuyên sâu nghiên cứu lịch sử văn hoá xã hội Việt Nam giai đoạn Pháp thuộc. Ông cũng là nhà nghiên cứu và là người thực hành Đờn ca tài tử và Cải lương. Ông là cựu phóng viên của Đài Phát thanh Quốc tế Pháp tại Paris (RFI-Paris) chuyên viết phê bình về Đờn ca tài tử - Cải lương. Ông đã có nhiều hoạt động quảng bá Đờn ca tài tử -Cải lương ở Pháp và Việt Nam từ nhiều năm qua. Ông cũng là người chuyển soạn cải lương cho vở "Đợi Kiều" (kịch bản văn học của TS. Đào Lê Na) công diễn năm 2022 và 2023, gây được tiếng vang trong giới học thuật, giới truyền thông và khán giả trẻ.
Lược thuật: TS. Bùi Việt Thành
