LỜI ĐẦU SỐ

 

rên cơ sở gần 100 tham luận, 60 báo cáo làm tài liệu chính thức và khoảng 30 bản được trình bày ở Hội thảo khoa học “Văn học Việt Nam và Nhật Bản trong bối cảnh Đông Á” (Vietnamese and Japanese Literature Viewed from an East Asian Perspective) do Khoa Văn học và Ngôn ngữ (Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) chủ trì và tổ chức trong hai ngày 6 và 7-12-2011, Tạp chí Nghiên cứu Văn học và Khoa quyết định thực hiện số chuyên san Văn học Việt Nam và Nhật Bản trong bối cảnh Đông Á. Ngay sau kỳ hội thảo, các nhà nghiên cứu từ nhiều trường đại học, viện nghiên cứu của Nhật Bản, Hoa Kỳ, Trung Quốc, lãnh thổ Đài Loan và của Việt Nam… đã gấp rút chỉnh sửa, nâng cao chất lượng và thống nhất tương đối về qui cách để kịp thời tham gia vào số chuyên san này.

Số chuyên san lần này chọn lọc giới thiệu 15 mục bài tiểu luận nghiên cứu. Mở đầu là bài Nghiên cứu văn học Việt Nam và Nhật Bản trong bối cảnh Đông Á (Đoàn Lê Giang) nhấn mạnh tương quan tiến trình lịch sử văn học  Việt – Nhật từ thời cổ đến đương đại, cả ở những phương diện tương đồng và khác biệt, những mối giao lưu, tiếp nhận và ảnh hưởng tích cực giữa hai nước và khu vực Đông Á thời Cận – Hiện đại.

Về những vấn đề chung của văn học Đông Á có các tiểu luận tập trung nghiên cứu so sánh văn hóa - lịch sử, xác định tính cộng đồng của các hiện tượng, trào lưu văn học và tính loại hình của hệ thống tác giả, tác phẩm: Cuộc tranh luận về quốc học (Imai Akio – Nhật Bản), phương thức giao lưu văn học Việt – Trung – Nhật qua hình thức “Dĩ văn hội hữu” (Đoàn Ánh Loan), vấn đề văn học di dân các nước Đông Á tại Hoa Kỳ (Trần Lê Hoa Tranh); có khi mở rộng tìm hiểu mối liên hệ giữa tác gia đương đại tiêu biểu của Nhật Bản Ōe Kenzaburo (Nobel văn học, 1994) với  đời sống tinh thần, thực trạng và sứ mệnh của các nhà văn trước những vấn đề của đất nước và châu lục (Karen Thornber - Hoa kỳ)…

Về chủ điểm văn học cổ điển Việt - Nhật tập trung khảo sát sự tương đồng của ca dao, thơ ca, tùy bút, tâm thức thơ thiền, thể tài “kiến văn lục” (Trần Ích Nguyên - Đài Loan và Nguyễn Thị Thanh Xuân, Nhật Chiêu, Lê Thị Thanh Tâm, Ngô Trà Mi…). Việc đặt các hiện tượng tác gia, tác phẩm trong tương quan văn học cổ điển khu vực Đông Á tiếp tục gợi mở các vấn đề nghiên cứu so sánh và đưa đến những cách hình dung sắc nét hơn về con đường giao lưu, tiếp nhận và phát triển mỗi nền văn học dân tộc.

Về văn học hiện đại Việt - Nhật, các tiểu luận hướng đến những phương diện khác nhau trong so sánh, đối chiếu một số hiện tượng sáng tác cụ thể và đi đến xác định những tương đồng và khác biệt trong tư duy nghệ thuật tự sự, đặc điểm chủ nghĩa Hiện thực huyền ảo, khuynh hướng tự nhiên chủ nghĩa và sự ra đời của nền văn học mới gắn với tâm thế mỹ học kiểu mới, thể loại mới và xu thế hội nhập văn học khu vực cũng như diện mạo của một nền văn học toàn thế giới (Lê Ngọc Phương, Nguyễn Hữu Hiếu,…). Mở rộng hơn nữa là những khảo sát về tiếp nhận văn học và tổng kết thành quả nghiên cứu tiểu thuyết Hán văn Nhật Bản tại Trung Quốc, Đài Loan (Huỳnh Như Phương, Trần Thị Phương Phương, Vũ Thị Thanh Trâm…).

Thực hiện số chuyên san Văn học Việt Nam và Nhật Bản trong bối cảnh Đông Á, chúng tôi hy vọng giới nghiên cứu trong nước và quốc tế tiếp tục nỗ lực hợp tác, triển khai nhiều vấn đề học thuật chuyên sâu với nhiều mức độ, phạm vi khác nhau như hệ thống quan niệm thẩm mỹ, loại hình tác gia – tác phẩm, vai trò văn học dịch, hình thức phỏng tác, đặc điểm tiểu thuyết chương hồi, thể tài du ký, chính kịch, thơ mới…

Xin trân trọng giới thiệu số chuyên san cùng bạn đọc.

NCVH

 

MỤC LỤC

CHUYÊN SAN: VĂN HỌC VIỆT NAM VÀ NHẬT BẢN

TRONG BỐI CẢNH ĐÔNG Á

LỜI ĐẦU SỐ                                                                                                    3

ĐOÀN LÊ GIANG

Nghiên cứu văn học Việt Nam và Nhật Bản trong bối cảnh Đông Á           5       

HUỲNH NHƯ PHƯƠNG

Ōe Kenzaburo đến Việt Nam                                                                           22

TRẦN ÍCH NGUYÊN

Nghiên cứu mới về cuốn Nhật Bản Kiến văn lục của tác giả Việt Nam

Trương Đăng Quế                                                                                                                  32

ĐOÀN ÁNH LOAN

Dĩ văn hội hữu – phương thức giao lưu văn học Việt Nam – Trung Quốc – Nhật Bản 40

LÊ THỊ THANH TÂM

Mỹ học Mono no aware và văn chương Nhật Bản                                               53

NGÔ TRÀ MI

Cội nguồn thể loại tùy bút Nhật Bản                                                          65

NGUYỄN THỊ THANH XUÂN

Haiku - Lục bát, một vài ghi nhận                                                               83

NHẬT CHIÊU

Cái hài trong thơ senryu Nhật Bản và ca dao Việt Nam                            91

IMAI AKIO

Nghĩ về “Quốc học” ở Đông Á thông qua cuộc luận chiến về “Quốc học”

ở Việt Nam thập kỉ 1930                                                                             99

KAREN THORNBER

Ōe Kenzaburo: Băn khoăn giữa Hiroshima và châu Á                             110

LÊ NGỌC PHƯƠNG

Những biểu hiện của chủ nghĩa Hiện thực huyền ảo trong văn học

Nhật Bản đương đại                                                                                120

NGUYỄN HỮU HIẾU

Từ tiểu thuyết Gia đình của Shimazaki Tôson suy nghĩ về khuynh hướng

tự nhiên chủ nghĩa trong văn học Nhật Bản và Việt Nam                        132

TRẦN THỊ PHƯƠNG PHƯƠNG

Những cuộc gặp gỡ của người Nga với Kawabata Yasunari                 143

VŨ THỊ THANH TRÂM

Thành quả nghiên cứu tiểu thuyết Hán văn Nhật Bản tại Trung Quốc,

Đài Loan                                                                                                   150

TRẦN LÊ HOA TRANH

Văn học di dân Việt Nam trong bối cảnh văn học di dân các nước

Đông Á tại Hoa Kỳ                                                                                    158

ĐỌC SÁCH

NGUYỄN HỮU SƠN

Văn học cận đại Đông Á từ góc nhìn so sánh                                         173

TIN TỨC

NGUYỄN THANH TÂM

Hội nghị khoa học Viện Văn học năm 2011                                             177

 

 

                                                                                                                      

Ban biên tập và trị sự

        PGS.TS. Lưu Khánh Thơ (Trưởng ban)

        Nguyễn phương chi

        Nguyễn thành long

        dương huyền nga      

Toà soạn và trị sự: 20 Lý Thái Tổ, Hà Nội ˜ Tel: (04) 3825 2895˜Fax: (04) 3825 0385. Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.˜ WEBSITE: http://vienvanhoc.org.vn GP số 283/GP-BVHTT ngày 23-5-2001. In tại xí nghiệp in Tổng cục công nghiệp quốc phòng

 

 

Literature studies

No.2 (480)

February - 2012

CONTENTS   SPECIAL ISSUE: VIETNAMESE LITERATURE AND JAPANESE                                 LITERATURE IN THE EAST ASIAN CONTEXT
FOREWORD	3
DOAN LE GIANG The studies of Vietnamese literature and Japanese literature in the East Asian context	5
HUYNH NHU PHUONG Oe Kenzaburo came to Vietnam	22
TRAN ICH NGUYEN A new stdy on Truong Dang Que’s “Nhat Ban Kien van luc”	32
DOAN ANH LOAN “Literature-based Friendship”: The literary exchange between Vietnam, China and Japan	40
LE THI THANH TAM Mono No Aware and Japanese literature	53
NGÔ TRÀ MI The origine of Japanese “Zuihitsu”	65
NGUYEN THI THANH XUAN Some considerations on Haiku and Luc bat	83
NHAT CHIEU Humor in Japanese “Senryu” and Vietnamese “Ca dao”	91
IMAI AKIO The debate on “Quoc hoc” among Vietnamese and East-Asian intellectuals  in the early 1930s	99
KAREN THORNBER Oe Kenzaburo: Back and forth between Hiroshima and Asia	110
LE NGOC PHUONG Elements of magic realism in contemporary Japanese literature	120
NGUYEN HUU HIEU Shimazaki Toson’s The Family, naturalistic elements in Japanese and Vietnamese novels	132
TRAN THI PHUONG PHUONG Russian authors and Kawabata Yasunari	143
VU THI THANH TRAM On the studies of Japanese Kambun Novels in China and Taiwan	150
TRAN LE HOA TRANH Vietnamese emigrant literature in East Asian emigrant literature in the United States	158
READING
NGUYEN HUU SON Pre-modern Est-Asian literature, from a comparative view	173

Études littéraires

No.2 (480)

Février - 2012

TABLE DES MATIÈRES        THÉMATIQUE: LA LITTÉRATURE VIETNAMIENNE ET LA                                  LITTÉRATURE JAPONAISE DANS LE                                  CONTEXTE DE L’ASIE DE L’EST
AVANT-PROPOS	3
DOAN LE GIANG Les études de la littérature vietnamienne et de la littérature japonaise dans le contexte de l’Asie de l’Est	5
HUYNH NHU PHUONG Oe Kenzaburo est arrivé au Vietnam	22
TRAN ICH NGUYEN Une nouvelle étude sur “Nhat Ban Kien van luc” de Truong Dang Que	32
DOAN ANH LOAN Di van hoi huu: un mode d’échange littéraire Vietnam-Chine-Japon	40
LE THI THANH TAM Mono no aware et la littérature japonaise	53
NGO TRA MI Les origines du “Zuihitsu” japonais	65
NGUYEN THI THANH XUAN Remarques sur haiku et luc bat	83
NHAT CHIEU L’humour dans le senryu japonais et dans ca dao vietnamien	91
IMAI AKIO Le débat sur “Quoc hoc” au Vietnam et en Asie de l’Est	99
KAREN THORNBER Oe Kenzaburo: hésitations entre Hiroshima et l’Asie	110
LE NGOC PHUONG Les éléments du réalisme magique dans la littérature japonaise contemporaine	120
NGUYEN HUU HIEU Le roman “La famille” de Shimazaki Toson et la tendance naturaliste dans la littérature japonaise et celle dans la littérature vietnamienne	132
TRAN THI PHUONG PHUONG Les auteurs russes et Kawabata Yasunari	143
VU THI THANH TRAM Les études des romans japonais écrits en chinois en Chine et à Taiwan	150
TRAN LE HOA TRANH La littérature des émigrés vietnamiens dans la littérature des émigrés de l’Asie de l’Est aux États-Unis	158
LECTURE
NGUYEN HUU SON La littérature prémoderne de l’Asie de l’Est, d’un point de vue comparé	173