Cương vực xứ Đoài -  tỉnh Sơn Tây đến triều Nguyễn nửa đầu thế kỷ 19 còn là một vùng đất rất rộng lớn. Các triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý chia đất nước thành các lộ, đạo, gọi là đạo Đà Giang. Đến triều Trần vùng đất ấy là lộ Tam Giang. Đầu đời hậu Lê vẫn gọi như thế. Tiếp đến đời Quang Thuận năm 1466, khi vẽ lại bản đồ, chính thức vào năm 1491 đời Hồng Đức gọi là Sơn Tây. Khoảng từ 1509 đến 1516 bấy giờ mới chuyên gọi là Sơn Tây. Năm 1803…

Trong khoảng 10 năm cầm bút làm phê bình văn học, hiếm khi nào tôi lại được rộng rãi nhiều phương án lựa chọn tiêu đề cho một bài viết như lần này. Đi đâu đi, đừng mua vé khứ hồi. Những cây nến nhỏ từng giọt đời ra thắp lửa. Mạch rồng của thi ca v.v.. Nhưng cuối cùng tôi chọn đầu đề ở trên. Vốn là một câu thơ trong bài The Hill We Climber đọc tại Lễ nhậm chức của tổng thống Hoa Kỳ ngày 20/01/2021 được Phạm Minh Quân dịch ra tiếng Việt in ở tập Mạch Rồng với 317 bài thơ…

Với 60 đầu sách và 14 tập thơ, lúc sinh thời Bùi Giáng (1926-1998) trong xiêm áo thảm thương của người hành khất bước vào thi ca mà làm nên chuyện phụng hiến cho đời. Không phải một lần tự nhận trước là thi sĩ sau là đười ươi và ngạo mạn gọi Nguyễn Du là con ngỗng trời. Hơn thế nữa, người đời đã không tiếc lời ban tặng nhiều danh hiệu cho ông. Một trong những thi sĩ kỳ dị nhất của thi ca Việt Nam hiện đại. Bùi Giáng nguồn Xuân. Người thi sĩ chối bỏ thi…

Con người tự nhiên sống với thời gian một chiều. Thi ca, nhất là thi ca lãng mạn, sống đồng thời với thời gian ba chiều quá khứ hiện tại tương lai và coi đó là vũ điệu đi tới chân lý thẩm mĩ. Vào tháng 3 năm 1932, không phải người của phái tân học, ông Phan Khôi - một trong những nhà văn xuất sắc nhất của phái cựu học dõng dạc tuyên bố thơ cũ không chơn và cổ súy mạnh mẽ một lối thơ mới ra đời bằng bài Tình già của chính ông; chẳng ai ngờ…

Tháng giêng. Năm 2011. Còn ngót nghét một tháng thì tết Tân Mão. Anh Hai Nghĩa cho người gọi tôi lên trụ sở cơ quan ở phố Nguyễn Cảnh Chân. Anh là nhà chính trị chuyên nghiệp am hiểu sâu sắc lẽ đời chìm nổi với văn chương. Anh bảo: "Tặng em 3 quả bưởi da xanh anh mang từ vườn nhà trong Nam ra để thờ tết. Chúc mừng em được vào Hội nhà Văn. Bước chân vào đấy như vào nhà đỏ văn chương rồi. Người ta nói đã đốt lửa lên phải thắp sáng một cái gì…

Có hai con đường song đôi mà tới được hai miền ánh sáng khác nhau để Hàn Mặc Tử dẫn lối cho ta vào cõi thi ca. Đường Trăng và Đường Xuân. Vào trước năm 1940, khi chưa đến 37 tuổi, có một lần thi sỹ lang thang di tìm mộng tầm xuân. Đi, đi, đi mãi nơi vô định, tìm cái phi thường, cái ước mơ. Lần ấy đi đến tận đỉnh trời cao mây trắng. Bỗng nhiên gặp vua nhà Nguyễn. Họ cùng nhau uống rượu nắng đến say sưa. Đó là ngày thi sỹ ăn vận theo…

Phải có một động cơ cao cả thúc đẩy người lính. Động cơ này là tình cảm bẽn lẽn, ít biểu lộ của người Nga. Nhưng nằm sâu trong đáy bản tính mỗi người. Đó là lòng yêu nước N. LEV TOLSTOY Một ngày nọ, khi thời gian đã rong rêu trên muôn dặm nẻo đường chiến tranh của thế kỷ 20. Bỗng đâu tôi đọc được những đoạn văn trang nghiêm mà trầm mặc phủ lên sự ngầu tươi máu lửa và dồn nén nghẹn ngào cảm xúc của người lính trận. Năm 1972. Một trung đoàn đánh vào…

Buồn chảy qua rêu giọt nước thầm. Câu thơ này Thâm Tâm viết vào năm 1940. Trong bài Không đề. Ám ảnh tôi không biết tự bao giờ. Có nhẽ từ nửa sau năm 1988. Khi tập Thơ Thâm Tâm được Nhà xuất bản Văn học in lần đầu tiên gồm 18 bài thơ và hai phụ lục. Cũng có thể khi bộ phim tài liệu Nhớ Thâm Tâm được công chiếu trên truyền hình vào dịp kỷ niệm 50 năm ngày mất của ông dạo năm 2000. Cuộc đời ngắn ngủi và sự nghiệp thơ đang dang dở núi…

Platon là người mà kẻ xấu cũng không được quyền ca ngợi                                                                                                                         Aristotle          Yên lặng trước mặt tôi quyển sách cũ càng mà bìa của nó đã úa vàng dĩ vãng. Bìa Thi nhân Việt Nam in lần đầu. Bức họa đôi tay như cánh chim bay vào gió bão mang theo một bông hoa lạ không rõ là hoa gì của họa sỹ Nguyễn Đỗ Cung. Thi nhân Việt Nam viết xong tháng 11/1941. Đầu năm 1942 xuất bản. Đến nay đã bước qua tuổi 80. Đó là sách của một thời đại thi ca – Gắn…

Sống đi Thiệp ơi! Đó là câu nói cuối cùng của Thiệp mà tôi nghe được, như là khát vọng sống gào thét mà không thành tiếng khi thần chết đang phủ vẻ u ám trên khuôn mặt tiều tụy của ông vào quá trưa hôm 15 tháng giêng 2021, hôm mà con trai Thiệp làm mấy mâm cúng 49 ngày cho vợ ông. Thời gian chưa đủ nguôi ngoai. Xịch một cái, hôm nay đã là mồng 8 tháng 5 rồi. Các con ông lại làm lễ cúng 49 ngày cho cha, cho con người cách đó 5 tháng…