Ngày 8/10/2020, Viện Hàn lâm Thụy Điển chọn nhà thơ Mĩ Louise Glück trở thành chủ nhân Nobel Văn học 2020 bởi “giọng thơ không thể nhầm lẫn, nét đẹp toát lên từ sự thống khổ, khiến cho sự hiện hữu của mỗi cá nhân trở nên phổ biến".
Louise Elisabeth Glück sinh năm 1943 tại New York và lớn lên ở Long Island. Bà học Cao đẳng Sarah Lawrence và Đại học Columbia. Bà được coi là một trong những nhà thơ đương đại tài năng của Hoa Kì, Glück được chú ý bởi sự nhạy cảm và cái nhìn sâu sắc về nỗi cô đơn, mối quan hệ gia đình, li hôn và cái chết, như nhà thơ Rosanna Warren đã gọi nó là "cử chỉ cổ điển hóa" hoặc thường xuyên làm lại các thần thoại Hi Lạp và La Mã như Persephone và Demeter.
Bà đã nhận nhiều giải thưởng văn học lớn như: Huy chương Nhân văn Quốc gia, Giải thưởng Pulitzer, Giải thưởng Sách Quốc gia, Giải thưởng Hội Nhà phê bình Sách Quốc gia và Giải thưởng Bollingen,...
Phát biểu tại Viện Hàn lâm Thụy Điển, Anders Olsson ca ngợi giọng thơ “thẳng thắn và không khoan nhượng” cũng như “đầy hài hước và dí dỏm” của Louise Glück. Ông nói thêm, 12 tuyển tập thơ của Glück, từ Faithful and Virtuous Night (tạm dịch: Đêm trung thành và đức hạnh) cho đến to The Wild Iris (tạm dịch: Hoa diên vĩ hoang dã) đều “có đặc điểm là phấn đấu cho sự trong sáng”.
Giải Nobel Văn học do Viện Hàn lâm Thụy Điển trao hàng năm cho các cá nhân hoạt động xuất sắc trong lĩnh vực văn chương, vật lý, kinh tế, y học và hòa bình. Đây là một trong năm giải Nobel được trao theo di chúc của Alfred Nobel năm 1895.
Giải Nobel Văn học được trao lần đầu tiên năm 1901 và tới nay đã có 111 người nhận giải, trong đó có 15 phụ nữ và bốn lần giải được trao cho đồng tác giải (hai người). Lousi Gluck trở thành nữ nhà văn thứ 16 đoạt giải Nobel và là người Mĩ đầu tiên đoạt giải Nobel văn học sau 27 năm kể từ khi Toni Morrison nhận giải năm 1993.
Giải Nobel Văn học được Viện hàn lâm Thụy Điển trao cho nhà văn mà họ cho là đã đáp ứng nguyện vọng của Alfred Nobel: “tạo ra trong lĩnh vực văn học tác phẩm xuất sắc nhất theo một hướng lý tưởng”.
Năm 2020, các nhà quan sát đã dự đoán Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ đi đến một “lựa chọn an toàn", với những ứng cử viên sáng giá như: nhà thơ Canada Anne Carson, nhà văn người Mĩ gốc Antiguan - Jamaica Kincaid, tiểu thuyết gia Trung Quốc Yan Lianke, tiểu thuyết gia Nga Lyudmila Ulitskaya, nhà văn bán sách chạy nhất Nhật Bản Haruki Murakami và ứng cử viên lâu năm Ngũgĩ wa Thiong'o, tiểu thuyết gia, nhà thơ và nhà viết kịch người Kenya.
Viện Hàn lâm Thụy Điển từng rung chuyển bởi các cáo buộc lạm dụng tình dục và hành vi sai trái tài chính vào năm 2017, dẫn đến nhiều ủy viên trong Viện phải từ chức, kéo theo đó là giải thưởng năm 2018 bị hoãn lại. Công bố những người chiến thắng năm 2018 và 2019 vào năm ngoái, Viện đã hi vọng chấm dứt những lời chỉ trích.
Anders Olsson, chủ tịch ủy ban văn học giải Nobel hứa hẹn ban giám khảo sẽ “nhìn khắp thế giới” để tìm người chiến thắng và chuyển đi từ trọng tâm là nam giới, trung tâm Châu Âu. Năm 2018, tác giả người Ba Lan Olga Tokarczuk đoạt giải Nobel Văn học vì “lối viết giàu sức tưởng tượng, một cảm xúc rộng khắp như cách vượt qua mọi ranh giới, coi đó như một cách/lối sống”, được ca ngợi rộng rãi; trong khi giải Nobel Văn học năm 2019 cho nhà văn, tiểu thuyết gia Peter Handke được trao giải "nhờ tác phẩm có tầm ảnh hưởng với sự tinh tế của ngôn ngữ, khám phá ngoại vi và tính đặc thù của kinh nghiệm con người” là một lựa chọn gây ra nhiều tranh cãi.
Năm nay, mỗi giải thưởng Nobel sẽ được trao 10 triệu krona Thụy Điển (hơn 1.120.000 USD), tăng thêm 1 triệu krona so với năm ngoái. Giải thưởng sẽ được chia đều, nếu có nhiều hơn một người được vinh danh.
|
Nobel Văn học là giải thứ 4 được công bố trong mùa giải Nobel năm 2020. Trước đó, Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska ở thủ đô Stockholm (Thụy Điển) ngày 5/10 đã trao giải Nobel Y sinh năm 2020 cho các nhà khoa học Harvey J. Alter (Mỹ), Michael Houghton (Anh) và Charles M.Rice (Mỹ) để vinh danh những nghiên cứu về nguồn gốc chính gây bệnh viêm gan C. Ngày 6/10, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã trao Giải Nobel Vật lý năm 2020 cho các nhà khoa học Roger Penrose, Reinhard Genzel và Andrea Ghez với công trình nghiên cứu về "Hố đen", một trong những hiện tượng kỳ thú nhất của vũ trụ. Ngày 7/10, trong buổi lễ diễn ra tại Viện Karolinska ở thủ đô Stockholm (Thụy Điển), Ủy ban Nobel tuyên bố Giải Nobel Hóa học năm 2020 thuộc về hai nhà khoa học Emmanuelle Charpentier (sinh năm 1968, người Pháp) và Jenifer A. Doudna (sinh năm 1964, người Mĩ) với công trình nghiên cứu về phương thức chỉnh sửa bộ gien, mở đường cho những phương thức chữa bệnh mới. Mùa giải Nobel năm 2020 sẽ tiếp tục với lễ công bố các giải Nobel Hòa bình ngày 9/10 và Nobel Kinh tế vào ngày 12/10. Do ảnh hưởng của COVID-19, lễ trao các giải Nobel Y học, Vật lý, Hóa học, Văn học và Kinh tế theo truyền thống ở Stockholm không thể diễn ra như đã định. Thay vào đó, sự kiện này sẽ được tổ chức qua cầu truyền hình. Bên cạnh đó, Viện Nobel Na Uy sẽ thu hẹp quy mô lễ trao Giải Nobel Hòa bình dự kiến diễn ra tại thủ đô Oslo (Na Uy) vào tháng 12 tới. |
Bình Nguyên theo Nobelprize, The Guardian, Nytimes
Nguồn: Văn nghệ quân đội, ngày 08.10.2020.
