- Trần Thị Mai Nhân
- Văn học Việt Nam
Tìm hiểu khả năng “tự chiếu sáng nội tâm” bằng ngôn ngữ của nhân vật trong một số tiểu thuyết Việt Nam thời kỳ đổi mới
1. Xuất phát từ quan niệm nghệ thuật mới về con người, tiểu thuyết Việt Nam thời kỳ đổi mới đã xây dựng được những nhân vật có tính cách phức tạp, đầy bí ẩn. Những con người ấy chỉ thật sự “sống như đời sống” khi được đặt trong những mối quan hệ phức tạp, đan ken với người khác. Đó có thể là những quan hệ “đồng thuận” hoặc “nghịch chiều”. Nhưng dù “thuận” hay “nghịch”, đối tượng quan hệ cũng sẽ cho một “góc chiếu” nhất định về nhân vật. Tuy nhiên, theo Bakhtin: “Ở con người bao giờ cũng có một cái gì đó mà chỉ bản thân nó mới có thể khám phá bằng hành động tự do của sự tự ý thức và của lời nói, điều này không thể xác định được từ bên ngoài, từ “sau lưng” con người” (1). Vì vậy, các nhà văn đã để cho nhân vật tự “chiếu sáng từ bên trong” (3). Nhờ vậy, những bí ẩn trong tâm hồn nhân vật được thấu tỏ và nhân vật hiện lên trọn vẹn hơn, “người” hơn. Chúng tôi xem đây là một thủ pháp nghệ thuật có hiệu quả trong xây dựng nhân vật của tiểu thuyết thời kỳ này.
