Kỵ binh. Tượng binh

 
 
 

                       

 

Trần Thị Phương Phương dịch

 
 

Trong những bộ phim màu, các cảnh chiến đấu trông thật rực rỡ và ngoạn mục: những kỵ sĩ cưỡi trên lưng ngựa, gươm tuốt trần lao tới kẻ thù. Từ lâu ngựa đã phục vụ con người trong quân sự. Những con tuấn mã, những cỗ chiến xa thắng ngựa, cuộc đi săn sư tử bằng xe ngựa - tất cả những cái đó đã được mô tả trên những bức phù điêu cổ xưa trong cung điện của các vua xứ Babylon (nằm giữa hai sông Tigris và Euphrates) đầu thiên niên kỷ thứ nhất trước công nguyên. Tất nhiên, ngựa được sử dụng trong quân sự còn sớm hơn thế rất nhiều.

 

Nhưng có mt điu thú v là: cũng trên nhng bc tranh c đi ca vùng Cn Đông đó, sánh bước bên nhng con chiến mã là nhng chú lc đà. Có c nhng trung đoàn "lc đà binh" bao gm các chiến binh cưỡi trên lưng lc đà vn còn tn ti Saudia Arabia vào thế k XX. Chúng được chun b tt đ thích ng vi nhng hot đng chiến đu trên sa mc. Vào gia thế k XIX nhng người M tháo vát đã đnh lp đơn v "lc đà binh" trong quân đi ca mình đ chiến đu vi các b lc người da đ vùng đng c min Tây nước M nơi vn là vùng đt bán sa mc khô cn, nhưng ri ý đ đó nhanh chóng b bác b bi thi đi k thut đã bt đu.

 

Mt hin tượng dường như rt đơn sơ gin d, là đ dày và đ cao ca nhng thm c trên các tho nguyên Mông C tăng lên, rút cc li gây nh hưởng nghiêm trng đến lch s thế gii. Thc vy, bt đu t thế k XI trong nhng vùng bán sa mc Trung Á khí hu tr nên tt hơn, dù ch trong mt thi gian. Trên nhng tho nguyên Mông C mưa xung nhiu hơn, c tr nên cao và dày hơn. nhng nơi đó thc ăn tr nên phong phú cho "năm loi gia súc" - nga, cu, dê, lc đà và bò. Đàn gia súc tăng trưởng rõ rt. Và theo đó, dân cư tho nguyên cũng tăng lên. Bi vy vào cui thế k XII nơi đó đã hình thành mt đo quân mà Thành Cát Tư Hãn đã dn vào các chiến dch chinh pht. Đo quân đó gm các đi k binh vi hàng chc ngàn k sĩ. Nga Mông C thp bé, song rt khe, đc bit dai sc và d nuôi. Hơn thế na, trong nhng cuc chinh pht dài ngày, nhng chiến binh Mông C mt mi vì đói và khát có th dùng dao khoét l nh trên c con nga và ung máu nóng ca nó.

 

Vào gia thế k XIII khi đo quân k binh Mông C, cho đến khi đó vn luôn bách chiến bách thng, xut hin Vit Nam, nó phi chm trán vi không ch ngh thut quân s điêu luyn ca các v tướng lĩnh và lòng dũng cm ca các chiến binh Vit Nam, mà còn vi nhng điu kin khác l ca x nhit đi khó thích hp vi nga Mông C. Thêm na, quân Mông C còn gp phi mt loi quân hết sc xa l đi vi chúng là tượng binh. Các đơn v tượng binh vn còn tn ti trong quân đi Vit Nam đến na sau thế k XIX. Nhng c liu v nhng chú voi chiến được lưu gi trong các sách s biên niên, trong các truyn thuyết và các bài ca dao nói v Hai Bà Trưng, Bà Triu.

 

Tuy nhiên, chúng tôi nhn thy rng vic dùng voi trong quân s ch thích hp khi phi đi mt vi mt lc lượng đông đo quân đch v trí thoáng rng. Cưỡi voi chiến đ đui nhng tên lính l t, li chy trong rng rm thì không có my hiu qu. Bi vy vic dùng voi trong quân s ch có được s ph biến nht đnh sau khi đã xut hin nhà nước và các đo quân đông người, trong khi vic s dng nga trong quân s thì sm hơn rt nhiu, bi k binh có th chiến đu có hiu qu vi nhng nhóm nh quân đch hay khi đu mt chi mt. T thi c xưa Bc Phi và n Đ đã có tượng binh. Mi người đu biết rng vào thế k III trước công nguyên, v tướng kit xut Hannibal ch huy quân đi Carthage (mt quc gia Bc Phi) đã đp tan nhng đo quân La Mã nh s tr giúp ca nhng con voi chiến. Ngoài ra, theo như truyn thuyết k li, Hannibal không cn c quân trinh sát đch, bi nhng chú voi cách xa hàng chc cây s đã ngi được mùi ca quân lính La Mã. y là do người La Mã thường b vào thc ăn ca mình rt nhiu hành. Voi bt mùi hành rt nhy. Thế nhưng khi trên núi cao có tuyết rơi và thi tiết giá lnh, nhng chú voi chiến ca Hannibal đã chết.

 

Còn Vit Nam, đã được dng c bia đá cho voi chiến - Dương Võ bi ký. Có l đó là tm bia tưởng nim duy nht trên thế gii dành cho voi chiến. Hin nay, Dương Võ bi ký nm ti chùa Ph Giác trên đường Ngô Sĩ Liên Hà Ni. Tm bia được dng t năm 1770, người ta chuyn nó t vùng giáp H Hoàn Kiếm v chùa này khi vào năm 1886 thc dân Pháp có ý đnh xây dng nhng tòa nhà trong trung tâm Hà Ni. Bài văn viết trên bia là nhng li ngi ca c vũ nhng chú voi đã chiến đu bo v đt nước: "Tri Nam ta, thế nước vng chc, đt đai gm c Tượng Qun. Trong nước có nhiu loi vt, nhưng hùng mnh nht trong các thú, ch có voi đc là cc quý, tht là nanh vut đ bo v quc gia. Song phép nuôi, dy, tp luyn, điu khin, phi có bc tin bi m đu".

 

Vào năm 1770, trong nhng chung voi kinh đô Thăng Long có 200 con. Đó là mt lc lượng hùng mnh và ghê gm, có kh năng phá v trn đa quân đch trên phm vi rng, gây kinh hong trong hàng ngũ đch. Người ta nói có lý, rng voi có th tương đương vi xe tăng v chc năng k thut chiến thut: nó là lc lượng chc thng phòng tuyến đi phương. Trong quân đi ca v tướng vĩ đi Quang Trung, tượng binh đã th hin mình mt cách đp đ nht trong các trn chiến đu chng quân xâm lược Đi Thanh.

 

Cùng vi s phát trin ca k thut quân s, cùng vi s xut hin ca nhng phương tin cháy n, nhng đn đi bác, súng trường, mìn, lu đn đã được hoàn thin - vic s dng voi chiến tr nên không có li. Như mt loi quân, tượng binh biến mt sm hơn k binh, vào cui thế k XIX. Bi vì trong nhng năm đu ca cuc chiến tranh v quc vĩ đi (1941-1945) trong Hng quân Liên Xô vn còn có các k binh tham chiến. H đc bit hot đng thành công trong vùng đch hu: sư đoàn k binh lng danh ca thiếu tướng Dobator đã ct đt đường giao thông ca quân phát xít, phá hy các cơ quan đu não, các ga xe la, các kho đn dược lương thc. Tuy nhiên sau cuc chiến tranh này, k binh như mt loi quân cũng biến mt. Hin nay, Nga chng hn, ch còn s dng nga trong lc lượng cnh sát. Moskva có tiu đoàn cnh sát k binh vi gn 150 k sĩ. H gi gìn trt t xã hi trong thi gian có các trn đá bóng, các cuc mít tinh, biu tình tun hành. Còn Vit Nam, các chú voi li quay v vi "ngh nghip" hòa bình ca mình là làm công vic vn chuyn g, chuyên ch nhng hàng hóa nng nhc trong điu kin ca nhng khu rng rm rp khó đi.

 

 

 

(2001)

 

Trn Th Phương Phương dch t bn tho ca tác gi

 

 

Bài viết cùng tác giả

Thông tin truy cập

60424195
Hôm nay
Hôm qua
Tổng truy cập
5170
6820
60424195

Thành viên trực tuyến

Đang có 171 khách và không thành viên đang online

Sách bán tại khoa

  • Giá: 98.000đ

    Giá: 98.000đ

  • Giá: 85.000đ

    Giá: 85.000đ

  • Giá: 190.000đ

    Giá: 190.000đ

  • Giá: 80.000đ

    Giá: 80.000đ

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4

Liên hệ mua sách:
Cô Nguyễn Thị Tâm
Điện thoại: 0906805929

Danh mục website